Sztuka może leczyć. Prace artystyczne to sposób na wyrażenie siebie i swoich emocji. Symbole mogą ułatwiać radzenie sobie z trudnymi wspomnieniami, a skupienie na rysunku, rzeźbie czy obrazie prowadzi do ograniczenia odczuwanego stresu. W jakich sytuacjach terapia rysunkiem może pozytywnie wpłynąć na zdrowie psychiczne?
Czym jest arteterapia?
Arteterapia to terapia przez sztukę. Często klasyfikuje się ją jako rodzaj psychoterapii, który działa zarówno na świadomość, jak i nieświadomość pacjenta. Początki tej metody wspierania zdrowia psychicznego sięgają XIX wieku, kiedy to francuscy psychiatrzy zaczęli wykorzystywać sztukę w procesie leczenia. Także znany Sigmund Freud podkreślał ważną rolę twórczości w pracy nad nieświadomością.
Dzięki działaniom artystycznym pacjenci wyrażają siebie i pomaga im to w otworzeniu się na innych. Działanie terapeutyczne ma sam proces twórczy. To dzięki niemu pacjent jest w stanie szybciej nawiązać zdrową relację z terapeutą.
Istnieją różne rodzaje arteterapii. Do najpopularniejszych z nich należą muzykoterapia, choreoterapia, bajkoterapia i filmoterapia. Łatwo dostępna i chętnie stosowana jest też terapia przez sztuki plastyczne, w szczególności poprzez rysunek. Dzieła tworzone przez pacjenta dużą mówią o nim samym i stanowią drogowskaz dla terapeuty, który ułatwia mu odnalezienie kierunku, w którym powinny zmierzać sesje.
Jakie funkcje pełni arteterapia?
- Korekcyjna – rozładowanie trudnych emocji, zmniejszenie poziomu agresji i stresu, poprawa samooceny itd.
- Rekreacyjna – miły sposób na relaks i spokojne spędzenie wolnego czasu.
- Edukacyjna – zdobycie nowych umiejętności, poznanie swoich uczuć i emocji, nauka ich rozpoznawania i regulowania.
Sztuka w pomocy psychologicznej
Problemy związane ze zdrowiem psychicznym są w dzisiejszych czasach powszechne i stanowią poważny problem społeczny. Bańka kryzysów nieustannie rośnie, a depresję niektórzy psychiatrzy określają mianem najpoważniejszej choroby cywilizacyjnej XXI wieku. Coraz częściej podkreślane jest to, że należy takim problemom zapobiegać. Arteterapia – a w tym terapia rysunkiem – to łatwo dostępny sposób regulowania emocji. Ma działanie profilaktyczne, a także reaktywne, czyli dążące do odzyskania równowagi wewnętrznej, kiedy już dojdzie do jej zachwiania.
Arteterapia jest dobra dla każdego – nawet dla osób, które nią mają żadnego talentu artystycznego. Europejska Fundacja Terapii Przez Sztukę współpracuje z organizacjami międzynarodowymi i upowszechnia arteterapię w Polsce. Jednak wiele osób instynktownie wprowadza do swojego życia elementy terapii rysunkiem. Dzieci uwielbiają kolorowanki, tworzą obrazki przedstawiające swoją rodzinę i odzwierciedlające marzenia. Pociechy często obdarowują bliskich laurkami, które stanowią odzwierciedlenie ich uczuć. Wiele dorosłych chętnie sięga po rysunek, jako sposób minimalizowania codziennego stresu. W wielu dużych miastach, takich jak Mysłowice, organizowane są różne zajęcia plastyczne – również prowadzone przez specjalistów w dziedzinie psychologii.
Terapia rysunkiem dla dzieci
Psychoterapia dzieci często wiąże się z problemami podczas pierwszych wizyt. Dzieciom trudno jest nawiązać werbalną relację z terapeutą. Dzięki rysunkowi maluch może swobodnie odzwierciedla swój wewnętrzny dialog bez konieczności zmuszania się do mówienia. Jest to chętnie wybierana metoda przełamywania lodów. Kiedy najczęściej psychoterapeuci decydują się na rozpoczęcie pracy z pacjentem od terapii rysunkiem?
- Zaburzenia mowy – zarówno te dotyczące artykulacji, jak i zasobu słownictwa, np. jąkanie.
- Problemy emocjonalne
- Nieśmiałość – trudności w zakresie nawiązywania kontaktu w grupie rówieśniczej, a także silny stres podczas przebywania wśród innych ludzi.
- Dysleksja – w szczególności mowa tu o dysortografii.
Dzieci dzięki terapii rysunkiem mogą się odprężyć i wyrazić swoje myśli. Często wpływa to na podniesienie ich samooceny. Mogą pokazać, jak ładnie rysują, a także jak rozległa jest ich wiedza na ulubione tematy. Pociecha zafascynowana samolotami, chętnie uwieczni na swoim obrazku szczegółowy model maszyny, a młody miłośnik psów odzwierciedli na rysunku rodzinnego pupila.
Jak zmaksymalizować efekty terapii rysunkiem?
Każdy rodzaj terapii może poprawić komfort funkcjonowania psychicznego i fizycznego pod pewnymi warunkami. Przede wszystkim pacjent musi być zaangażowany. Aby terapia rysunkiem była efektywna, ważne jest uważne wykonywanie zadań zalecanych przez osobę prowadzącą zajęcia.
Równie ważne jest prowadzenie zdrowego trybu życia. Nawet najlepszy psychoterapeuta nie pomoże pacjentowi, który nie dba o sen, aktywność fizyczną i dietę. Posiłki powinny być pełnowartościowe, przynajmniej kilka razy w tygodniu warto uprawiać sport, a materac piankowy dla nastolatka, dziecka czy seniora, powinien zapewniać ciału nieprzerwany sen przez całą noc.
Dla utrwalenia efektów wypracowanych na terapii warto też zbudować sieć wsparcia w postaci bliskich osób. Samotność może sprawić, że nawet znajomość wielu konstruktywnych technik ułatwiających prawidłowe funkcjonowanie psychiczne, nie będzie w stanie zapewnić zdrowia na dłuższą metę.
Terapia rysunkiem to dobry sposób profilaktyki i leczenia zaburzeń psychicznych. Warto poznać jej założenia, a w razie potrzeby – sięgnąć po ołówek i wypróbować swoich sił w arteterapii.
